สายธารความคิด

    การก่อตัวทางปัญญาและความเคลื่อนไหวทางความคิดของนักศึกษาและปัญญาชนไทยในขณะนั้น ได้รับอิทธิพลทั้งจากบริบททางการเมืองภายในและภายนอกประเทศ

    ขบวนการนักศึกษาปัญญาชนก่อน 14 ตุลา มีลักษณะหลากหลายทางอุดมการณ์ คือ มีทั้ง “ชาตินิยม” ที่เห็นว่าเผด็จการทหารทำให้ประเทศต้องเสียเอกราชและอธิปไตยในยุคอเมริกันในไทย มีทั้ง “ซ้ายใหม่” จากขบวนการคนหนุ่มสาวในต่างประเทศ บวก “ซ้ายเก่า” จากนักคิดสังคมนิยมไทยในช่วงทศวรรษ 2490 และมีทั้งแนวคิด “กษัตริย์ประชาธิปไตย” ซึ่งก่อตัวขึ้นมาท่ามกลางกระแสยกย่องเชิดชูสถาบันกษัตริย์

    แม้ว่าแต่ละกระแสความคิดจะมีความแตกต่างกันในเชิงอุดมการณ์ แต่ก็มีจุดร่วมขมวดเป็นปมเดียวกันมุ่งไปที่การต่อต้านเผด็จการทหารและเรียกร้องประชาธิปไตย ซึ่งทุกกระแสธารความคิดก็ปรากฏตัวร่วมกันในการเดินขบวนของนักศึกษาประชาชนในเหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516